Wanneer komt de Paashaas in Griekenland?

IMG_0312

Grieks Pasen is niet altijd tegelijk met Pasen in de anderen Christelijke landen. Pasen wordt niet op een specifieke datum gevierd. De viering van Pasen en de feestdagen die bij het paascyclus horen, worden voor ieder jaar zorgvuldig uitgerekend. De datum van Pasen is niet alleen een religieuse kwestie maar ook een astrologisch vraagstuk.

Pasen is evengoed de viering van de Lente. In de tijd van het Oude Egypte, een beschaving rond de Nijl die dateert van maar liefst 3300 jaar v. Chr., bestond er al een kalender waar onze huidige kalender op gebaseerd is: de Egyptische Kalender.  De Egyptische Kalender telde drie seizoenen, elk van vier maanden van dertig dagen : de Zomer, de Winter en de Lente.  Daar werd een dertiende maand van vijf dagen aan toegevoegd  om het zonnejaar zo goed mogelijk te benaderen. Dit heet een Lunisolaire Kalender. Een Lunisolaire Kalender is zowel gebaseerd op de beweging van de zon als op de beweging van de maan.

seizoen godinnen
In 45 v.Chr. voerden de Romeinen de Juliaanse Kalender in, een correctie van de Romeinse versie van de Egyptische Kalender. Bij de Juliaanse Kalender werd een bisdag ingevoerd (twee maal 23 of 24 februari),  en vervolgens een schrikkeljaar, om de afwijking te corrigeren.  Zo bevatte februari als laatste maand van het jaar, de resterende dagen. De eerste maand van het jaar was Maart, de aanvang van de Lente. De Oude Grieken voerden een lunisolaire kalender in met gebruik van de Cyclus van Meton, genoemd naar de astronoom Meton van Athene. Dat was een negentienjarige cyclus, gebaseerd op de 18,6 jaar waarin de maanknopen een volledige revolutie over de ecliptica maken. Het verschil van bijna een half jaar werd gecorrigeerd met het  invoeren van een extra maand om de zoveel jaar.

De astrologen stellen later echter vast dat door precessie, de beweging die de draaias van een roterend voorwerp om de verticaal maakt, onder invloed van een uitwendige kracht, het lentepunt in de westelijke richting verschuift. Het lentepunt valt daardoor een dag eerder elke 70,55 jaar. Dit corrigeerden ze met het aanpassen van het aantal schrikkeljaren zodat het lentepunt  altijd rond 21 Maart valt. Volgens deze laatste berekening is onze huidige Gregoriaanse Kalender tot stand gekomen. Deze laatste kalender is van de zestiende eeuw. De Napolitaanse arts, Aloysius Lilius, heeft het als eerste voorgesteld . En door de Paus Gregorius XIII in 1582 ingevoerd. Bij invoering worden 10 datums overgeslagen om het begin van de Lente terug te brengen naar 21 maart. Protestanten gebieden voerden het pas rond 1700 in, en Griekenland pas in 1924!

De viering van vele feestdagen zijn op een vaste datum van de Gregoriaanse Kalender (bv: Kerst op 24/25 December). Maar al van ouds is dat anders met Pasen.  Pasen vindt plaats naar gelang van de lente-equinox en de daarop volgende volle maan. Bij het Oecumenische Concilie in Nicea in 325, stelt men de regel dat Pasen ook na de Joodse Pesach gevierd moet worden, zoals de Opstanding van Christus zelf was. De dag van de lente komt meestal overeen met de Pesach. Zo niet, moet het dus aangepast worden.

Pesach is voor de Joden de viering van de Exodus, de uittocht van de joden en het einde van de egyptische slavernij. Joods Pesach duurt 7 a 8 dagen en wordt vanaf de 15de Nissan gevierd. Nissan is de eerste maand van de Joodse Kalender. De maand Nissan begint op de lente-equinox, met nieuwe maan van maart of april. En 15 dagen na de lente-equinox,  met volle maan, begint de Pesach. De Joodse Kalender is een maankalender en een jaar wijkt 11 dagen van een zonnekalenderjaar af.  Om de maand Nissan gelijk te houden aan de lente-equinox, voeren de Joden om de zoveel jaar een extra maand in.

De Grieks Orthodoxe Kerk heeft de Gregoriaanse Kalender welliswaar ingevoerd, maar voor de berekening van Pasen willen ze geen methode invoeren waarbij Pasen voor Pesach kan vallen. Zo wordt in Griekenland de datum van Pasen nogsteeds uitgerekend naar de Juliaanse Kalender. Inmiddels  is er een verschil van 13 dagen tussen beide kalenders. Bij voorbeeld, wanneer het volle maan is na 3 april volgens de Gregoriaanse Kalender, betekent dat na 21 maart volgens de Juliaanse kalender, en dan valt Katholiek en Grieks Orthodox Pasen samen. Begint Pesach echter na Witte Donderdag, dan wordt Pasen nog een week opgeschoven. Is het volle maan na Gregoriaans 21 maart maar voor Juliaans 21 maart, dan gebruikt de Grieks Orthodoxe Kerk de volgende volle maan en valt Pasen 4 a 5 weken later, naar gelang van wanneer Pesach is.

IMG_9811

De datum van Pasen is dus een astronomische ingewikkelde kwestie. Dit jaar scheelt Grieks Pasen vijf weken met Katholiek Pasen. Zo komt  dit jaar de Paashaas pas op 1 mei in Griekenland!

Kleurijke vliegers in de blauwe lucht.

In vele landen wordt het einde van de winter en het begin van de lente deze dagen gevierd. Ook de Minoen hier op Kreta kenden destijds al seizoenen en die werden gevierd met ceremonies. Met de tijd zijn deze feesten aangepast en deel geworden van de religies. in Katholieke landen zijn de voorbereidingen voor Pasen in volle gang. In Griekenland is het nog niet zo ver. Orthodox Pasen is dit jaar veel later. Hier is karnaval net geweest en is de vastentijd begonnen. Op Kreta wordt karnaval groots aangepakt. In Rethymnon is de een na grootste optocht van het land. Het bestaat al meer dan honderd jaar, en dit jaar zijn er over de honderd duizend bezoekers geweest. Het is fantastisch georganiseerd. De stad wordt autovrij gemaakt, en shuttle-bussen brengen de mensen gratis heen en weer van parkings buiten de stad naar de parade. Aan de fraaie kostuums en gigantische plastieken is maanden gewerkt. Met veel humor en fantaisie worden de praalwagens gemaakt, en er zijn er altijd een paar bij die spotten met de politiek.

6789_07

De dag na Karnaval wordt de vastentijd feestelijk ingewijd: ‘Kathara devtera’ ( zuivere maandag). Familie en vrienden komen bij elkaar, iedereen maakt heerlijke hapjes zonder dierlijke ingredienten: tarama, octapus, fava, garnalen, mosselen, salades, allemaal voorbereid met heerlijke olijfolie. Vroeg in de ochtend staan bij de beste bakkers lange rijen mensen die allemaal een ‘lagana’ komen kopen, dat is een plat ongekneed brood met sesamzaad erop en heel lekker. Dat wordt enkel voor die dag gemaakt. Als het mooi weer is, gaan veel mensen naar het strand of de bergen in om daar te picknicken en in de heldere blauwe lucht zie je allemaal kleurrijke vliegers. Ik vroeg mij af wat die vliegers symboliseren. In Griekenland zijn mensen heel traditie getrouw, maar vaak weten ze je niet te vertellen waar het een of ander vandaan komt, of waarom het gedaan wordt. Dus ben ik even op onderzoek  uit gegaan.

De vlieger is een hele oude uitvinding. De chinezen hebben hoogstwaarschijnlijk de langste traditie in vliegeren. 2300 jaar geleden is de eerste vlieger in China, in de regio van Shandong ontworpen.  Ze gebruiken het om de herfst en de lente te vieren. Ze sturen hun vlieger zo hoog mogelijk in de lucht met geschreven wensen. Ook in het Westen bestaat de vlieger al heel lang. De uitvinding van de vlieger heeft zijn wortels in de oudheid. In de 4e eeuw voor Christus, de wiskundige en ingenieur Archytas (440-360 vC), uit Taranto in Zuid-Italië, een goede vriend van Plato en volgeling van Pythagoras, gebruikte de vlieger bij zijn uitvindingen in de aerodynamica, en wordt beschouwd als een van de uitvinders van de vlieger.

Voor het Orthodoxe geloof is Karnaval een herinnering aan de uittocht van Adam en Eva uit het paradijs. De dag daarop gaan de mensen naar een mooi plekje in de natuur, weer op zoek naar het paradijs. Ze gaan vasten voor de zuivering van de  ziel en verlossing van de mensheid van de erfzonde. De vlieger symboliseert onze ziel in de hemel, en ze sturen hem zo hoog mogelijk in de lucht om God te bereiken. Het lichaam van de vlieger en de staart symboliseren respectievelijk het lichaam en de ziel van de mens. Door het in ewenwicht houden van de vlieger, breng je lichaam en ziel in evenwicht.

iu800px-Lagana_(λαγάνα)

 

Maar al die feesten voor het vieren van seizoenen dateren van ver voor Christus. Zo is Karnaval meer dan een  christelijk feest, namelijk een bijzondere dag. En de vliegers in de lucht geeft iedereen een gevoel van vrijheid, luchtigheid en plezier!   

 

 

Een zaadje. Een karaat goud.

 

DSC03926

De Carobbeboom groeit bijna overal op Kreta. Een boom met veel historie die tot voor kort tot de vergeten bomen hoorde. Al bestaan er hele grote op Kreta, valt hij meestal niet zo op tussen alle struikgewassen. Er groeien grote peulen aan die eerst groen zijn en dan bruin worden. Je komt ze op de meest verlaten gebieden tegen. De zaadjes zijn net Go steentjes die de eigenschap hebben ieder precies hetzelfde gewicht te hebben en gebruikt werden om goud en edelstenen te wegen. Een zaadje stond gelijk aan één karaat goud!
Het wordt ook Johannesbrood genoemd, dat was het enige wat de heilige nog kon eten in de woestijn. In tijden van schaarste werd er meel van gemaakt of werd het ook gedroogd om te eten. Door de zoete smaak en de kleur is het ook bekend als chocolade van de armen. Op Kreta worden er verschillende frisdranken gemaakt zoals sinas en limonade maar ook een bijzonder drankje op basis van carobbe: Biral! Vaak kan je in de dorpjes geen coca-cola krijgen en dan neem je een biral, De lokale coca-cola. Andere maken er een warme drank van in plaats van chocolademelk. Johannesbrood wordt tot op heden vooral gebruikt als veevoer. En inmiddels, wegens de grote voedingswaarde van deze peulen is het nu een zeer kostbaar produkt in de natuurwinkels. Op Kreta, in Argiroupoli, is een familiebedrijf opgezet met de meest heerlijke koekjes, brood en toast op basis van carobbemeel. Een leuk adresje om even langs te gaan!

Tanit..

DSC04046Een prachtige eigengemaakte kachel in cafe van Karano dorp.