Wanneer komt de Paashaas in Griekenland?

IMG_0312

Grieks Pasen is niet altijd tegelijk met Pasen in de anderen Christelijke landen. Pasen wordt niet op een specifieke datum gevierd. De viering van Pasen en de feestdagen die bij het paascyclus horen, worden voor ieder jaar zorgvuldig uitgerekend. De datum van Pasen is niet alleen een religieuse kwestie maar ook een astrologisch vraagstuk.

Pasen is evengoed de viering van de Lente. In de tijd van het Oude Egypte, een beschaving rond de Nijl die dateert van maar liefst 3300 jaar v. Chr., bestond er al een kalender waar onze huidige kalender op gebaseerd is: de Egyptische Kalender.  De Egyptische Kalender telde drie seizoenen, elk van vier maanden van dertig dagen : de Zomer, de Winter en de Lente.  Daar werd een dertiende maand van vijf dagen aan toegevoegd  om het zonnejaar zo goed mogelijk te benaderen. Dit heet een Lunisolaire Kalender. Een Lunisolaire Kalender is zowel gebaseerd op de beweging van de zon als op de beweging van de maan.

seizoen godinnen
In 45 v.Chr. voerden de Romeinen de Juliaanse Kalender in, een correctie van de Romeinse versie van de Egyptische Kalender. Bij de Juliaanse Kalender werd een bisdag ingevoerd (twee maal 23 of 24 februari),  en vervolgens een schrikkeljaar, om de afwijking te corrigeren.  Zo bevatte februari als laatste maand van het jaar, de resterende dagen. De eerste maand van het jaar was Maart, de aanvang van de Lente. De Oude Grieken voerden een lunisolaire kalender in met gebruik van de Cyclus van Meton, genoemd naar de astronoom Meton van Athene. Dat was een negentienjarige cyclus, gebaseerd op de 18,6 jaar waarin de maanknopen een volledige revolutie over de ecliptica maken. Het verschil van bijna een half jaar werd gecorrigeerd met het  invoeren van een extra maand om de zoveel jaar.

De astrologen stellen later echter vast dat door precessie, de beweging die de draaias van een roterend voorwerp om de verticaal maakt, onder invloed van een uitwendige kracht, het lentepunt in de westelijke richting verschuift. Het lentepunt valt daardoor een dag eerder elke 70,55 jaar. Dit corrigeerden ze met het aanpassen van het aantal schrikkeljaren zodat het lentepunt  altijd rond 21 Maart valt. Volgens deze laatste berekening is onze huidige Gregoriaanse Kalender tot stand gekomen. Deze laatste kalender is van de zestiende eeuw. De Napolitaanse arts, Aloysius Lilius, heeft het als eerste voorgesteld . En door de Paus Gregorius XIII in 1582 ingevoerd. Bij invoering worden 10 datums overgeslagen om het begin van de Lente terug te brengen naar 21 maart. Protestanten gebieden voerden het pas rond 1700 in, en Griekenland pas in 1924!

De viering van vele feestdagen zijn op een vaste datum van de Gregoriaanse Kalender (bv: Kerst op 24/25 December). Maar al van ouds is dat anders met Pasen.  Pasen vindt plaats naar gelang van de lente-equinox en de daarop volgende volle maan. Bij het Oecumenische Concilie in Nicea in 325, stelt men de regel dat Pasen ook na de Joodse Pesach gevierd moet worden, zoals de Opstanding van Christus zelf was. De dag van de lente komt meestal overeen met de Pesach. Zo niet, moet het dus aangepast worden.

Pesach is voor de Joden de viering van de Exodus, de uittocht van de joden en het einde van de egyptische slavernij. Joods Pesach duurt 7 a 8 dagen en wordt vanaf de 15de Nissan gevierd. Nissan is de eerste maand van de Joodse Kalender. De maand Nissan begint op de lente-equinox, met nieuwe maan van maart of april. En 15 dagen na de lente-equinox,  met volle maan, begint de Pesach. De Joodse Kalender is een maankalender en een jaar wijkt 11 dagen van een zonnekalenderjaar af.  Om de maand Nissan gelijk te houden aan de lente-equinox, voeren de Joden om de zoveel jaar een extra maand in.

De Grieks Orthodoxe Kerk heeft de Gregoriaanse Kalender welliswaar ingevoerd, maar voor de berekening van Pasen willen ze geen methode invoeren waarbij Pasen voor Pesach kan vallen. Zo wordt in Griekenland de datum van Pasen nogsteeds uitgerekend naar de Juliaanse Kalender. Inmiddels  is er een verschil van 13 dagen tussen beide kalenders. Bij voorbeeld, wanneer het volle maan is na 3 april volgens de Gregoriaanse Kalender, betekent dat na 21 maart volgens de Juliaanse kalender, en dan valt Katholiek en Grieks Orthodox Pasen samen. Begint Pesach echter na Witte Donderdag, dan wordt Pasen nog een week opgeschoven. Is het volle maan na Gregoriaans 21 maart maar voor Juliaans 21 maart, dan gebruikt de Grieks Orthodoxe Kerk de volgende volle maan en valt Pasen 4 a 5 weken later, naar gelang van wanneer Pesach is.

IMG_9811

De datum van Pasen is dus een astronomische ingewikkelde kwestie. Dit jaar scheelt Grieks Pasen vijf weken met Katholiek Pasen. Zo komt  dit jaar de Paashaas pas op 1 mei in Griekenland!